درباره کتاب :
افخمی درباره کتابش گفته است: «عنوان کتاب، یعنی “زندگی و زمانه شاه”، عنوانی است از نظر ارزشی بی‌طرف و غیرمتعهد. در متن کتاب “زمانه” بر “زندگی” پیشی دارد؛ به این معنا که این تاریخ دوره‌ای است و تاریخ کسانی در آن دوره است که در اوضاع ایران تأثیر گذاشته بودند. موافق یا مخالف. عملا سفر مردم ایران است در طی زمان؛ در درازای زمان.»
نویسنده از تولد محمدرضا پهلوی آغاز و فراز و فرودهای دوران سلطنت او را بررسی کرده و البته تحولات منتهی به انقلاب سال ۵۷ حجم قابل توجهی را به خود اختصاص داده، چنانکه از ۲۶ فصل این کتاب، هفت فصل آن به مسأله انقلاب مربوط می‌شود. بخش پایانی کتاب هم به خروج محمدرضا شاه از ایران و مرگ وی می‌پردازد.
چنانکه افخمی در مقدمه کتاب نوشته: «در این کتاب برای دوستان، دشمنان، مقامات و مخاطبان ایرانی و غیرایرانی شاه، امکان بیان آنچه با شاه تجربه کرده‌اند و بیان نظرات خودشان دربارۀ او، فراهم آمده است. این روایت با قرار دادن شاه در تعامل با محیط زندگی‌اش، خواننده را تشویق می‌کند که خود دربارۀ ویژگی‌ها، شخصیت و عملکرد شاه نتیجه‌گیری کند و اگر داوری لازم باشد نه در جوی آرمانی بلکه در بوتۀ آزمایش زندگی، با توجه به گذشته و آینده ایران، دربارۀ او به قضاوت بنشیند… این روایت در پنج بخش تنظیم شده است: پدر و پسر، دوران دشوار، دوران شکوفایی، انقلاب و طنز، و تبعید. این روایت با تجربه‌های دوران کودکی محمدرضا آغاز می‌شود که به شکل‌گیری شخصیت و خلق و خوی او کمک کرد، و از همه مهم‌تر در این زمینه نفوذ پدرش بر او و همچنین تأثیر دایۀ ایرانی، معلم سرخانۀ فرانسوی، و تحصیل در “لو روزه” است. بخش دوم به نخستین دهۀ نشستن شاه بر تخت سلطنت اختصاص یافته است -آموزش عملی وی در هنر پادشاهی در دوره‌ای که او با چالش‌های اشغال ایران، جنبش جدایی‌طلب در آذربایجان، ملی کردن نفت و کودتا روبرو شد. بخش سوم با قرارداد کنسرسیوم آغاز می‌شود و برداشت شاه از عدالت و دیدگاه او در مورد آینده و مواضع سیاسی و خط مشی‌های وی در عرصه‌های داخلی و بین‌المللی مطرح می‌شود. بخش چهارم به بحث دربارۀ شاه و انقلاب می‌پردازد، چرا او و رژیمش آسیب‌پذیر و شکننده بودند و چرا و چگونه انقلابیون پیروز گشتند. بخش پنجم، شاه در تبعید، شرح رویارویی او با بیماری، رفتار دوستان پیشین، سرگردانی، و سرانجام آخرین استراحتگاهی است که دوستش، انور سادات، در مصر در اختیارش گذاشت.»
اطلاعات این روایت بیشتر بر اساس منابع دست اول کسب شده، هر چند نویسنده به کتاب‌ها و روزنامه‌های معتبر، اعم از دانشگاهی و غیردانشگاهی، و به مقالات و گزارش‌های خبری هم مراجعه کرده است. در بخش مناسبات ایران و انگلستان، و ایران و ایالات متحده از اسناد موجود در دفتر اسناد عمومی در لندن و بایگانی روابط خارجی ایالات متحده در کالج پارک مریلند استفاده شده است. از مطالب گردآمده از سه بایگانی مسکو – بایگانی تاریخ اجتماعی و سیاسی دولت روسیه، بایگانی تاریخ مدرن دولت روسیه و بایگانی سیاست خارجی روسیه- در مورد تعاملات روسیه و ایران، به ویژه تحول حزب توده استفاده کرده است. نویسنده چنانکه در مقدمه کتابش اشاره کرده تا سر حد امکان تلاش کرده از منابع دست اول فارسی مثل «اسناد لانۀ جاسوسی امریکا» و مدارک مندرج در تاریخ معاصر ایران بهره گیرد. همچنین آشنایی شخصی افخمی با دانشگاهیان، دولت و دربار و نیز با عامۀ مردم ایران در مقام دبیرکل کمیتۀ ملی پیکار جهانی با بی‌سوادی از سال ۱۳۵۴ تا سال ۱۳۵۷ در تدوین متن این روایت به او یاری رسانده است.
افخمی می‌نویسد: «این روایت بازتاب کار و دیدگاه افراد بسیاری است که به طور مستقیم درگیر تصمیماتی بودند که وضع ایران را در دوران حکومت شاه شکل داد. اغلب این افراد برای رژیم کار می‌کردند؛ برخی از آن‌ها از مخالفان رژیم بودند. من اقبال آشنایی با بسیاری از آن‌ها را داشته‌ام و از تجربه‌های آن‌ها بهره گرفته‌ام. همین مناسبات است که این کتاب را از دیگر شرح‌های کلی و رایج پژوهشی دربارۀ چگونگی اوضاع ایران، نحوۀ تصمیم‌گیری‌ها و انگیزۀ تصمیم‌گیرندگان در دورۀ پیش از انقلاب اسلامی متمایز می‌کند.»
نویسنده از خانوادۀ پهلوی، به ویژه فرح پهلوی و اشرف پهلوی، به خاطر اطلاعاتی که در مصاحبه‌ها و به کمک مطالب بایگانی‌ها در اختیارش گذاشتند، سپاسگزاری کرده و گفته وامدار اردشیر زاهدی، وزیر امور خارجۀ پیشین و سفیر ایران در انگلیس و ایالات متحده آمریکا و پروفسور یحیی عدل از برجسته‌ترین دوستان شخصی و قدیمی شاه است که در چند نوبت به مصاحبه‌هایی ضبط شده با او پرداخت. در این مصاحبه‌ها عدل، که در مدتی نزدیک به چهل سال تقریباً هر روز با شاه نشست و برخاست کرده بود، به جزییات شخصیت، نگرش‌ها، اعتقادات، و برداشت‌های شاه از خودش و دیگران پرداخته بود. منبع : تاریخ ایرانی
- دانلود کتاب با لینک مستقیم
- تعداد صفحات:۱۱۵۹
- حجم فایل: ۱۱.۸مگابایت
- ناشر: انتشارات دانشگاه کالیفرنیا
- سال انتشار : ۱۳۸۷
- بازنشر: بوکیها دات کام
